Ongebruikelijke merken meer dan een onderscheidend logo

Woordmerken en beeldmerken (logo’s) en combinaties van woord- en beeldmerken zijn veruit de meest voorkomende merken, maar er bestaan ook onderscheidingstekens die niet in deze categorieën zijn te vatten. Men spreekt hierover internationaal als ‘niet-traditionele merken’. Het zijn ook tekens waaraan men de diensten of producten van een bedrijf kan herkennen. Vanwege deze herkenning is er soms behoefte om deze ongebruikelijke onderscheidingstekens te registreren/beschermen.

Vormmerken

Dit is het bekendste ongebruikelijke merk. De vorm van een verpakking of product kan in sommige gevallen ook een merk zijn. Wél moet die vorm ongebruikelijk zijn in de branche waarin u opereert en vaak is er ook langdurig voorgebruik van het merk nodig om een driedimensionaal merk te kunnen registreren.

Het bekendste vormmerk is misschien wel het klassieke Coca-Cola flesje.

Registreren van een vormmerk kan uitkomst bieden wanneer u te laat bent met het deponeren van een verpakking of de bijzondere vorm van een product als model. Ook kunt u nadat u een verpakking als model heeft geregistreerd dit aanvullen met een vormmerk.

Kleurmerken

Soms kan men een product of dienst herkennen aan een enkele kleur. Daarvoor is dan wel nodig dat een merk reeds langere tijd intensief wordt gebruikt, zodat de consumenten deze kleur ook herkennen als een onderscheidingsteken. De lat hiervoor ligt hoog, want op grond van het algemeen belang mag ‘de beschikbaarheid van kleuren niet ongerechtvaardigd worden beperkt’. Er zijn dan ook niet veel kleurmerken in de Europese Unie of de Benelux geregistreerd. En het gaat meestal om een specifieke kleurschakering, bij de registratie aangeduid in pantone kleurcodering (PMS). Een voorbeeld van een wél geregistreerd kleurmerk in de Benelux is de specifieke tint geel voor chocolademelk (“Chocomel-geel”). In de Europese Unie is het kleurmerk op de afbeelding geregistreerd voor zakmessen, door het bedrijf Victorinox (de u waarschijnlijk wel bekende ‘Zwitserse zakmessen’).

Klankmerken

Aan een jingle of deuntje kan men vaak een product of dienst herkennen. Het is daarom ook mogelijk om een Klankmerk vast te leggen. Een criterium voor merkbescherming is namelijk dat ‘niet visueel waarneembare tekens’ alleen als merk kunnen worden beschermd wanneer ze deugdelijk grafisch kunnen worden weergegeven. Dit kan bij klankmerken b.v. door middel van een notenbalk.

Geurmerken

Vanwege het in de vorige paragraaf onder klankmerken genoemde criterium van de grafische weergave, kunnen geurmerken (nog) niet worden geregistreerd. Toch kan men zich voorstellen dat een geur ook een merk kan zijn. Als testcase werd reeds in 1996 een Europees merk gedeponeerd voor ‘DE GEUR VAN VERSGEMAAID GRAS’ voor ‘tennisballen’. Op grond van Europese rechtspraak wordt een dergelijke omschrijving echter niet gezien als een deugdelijke grafische weergave. Net zomin als De Geur van Vanille voor b.v. kantoorartikelen, of de Geur van Limoen voor kleding.

Positiemerken

Een product kan door het publiek herkend worden aan een bepaald teken dat op een bepaalde plek op een product voorkomt. B.v. het ‘Levi’™s lipje’ op de rechterachterzak van spijkerbroeken. Als ander voorbeeld een merk van Hugo Boss, waar strepen op een bepaalde manier op schoenen zijn gepositioneerd.

Voor dit soort merken en de hierna volgende types merken geldt dat ze zich vaak nog moeten ‘bewijzen’ in de rechtszaal en dat ze ook moeten zijn ingeburgerd, net als de kleurmerken.

Hologram-merk

Ook een hologram, een platte afbeelding die door de afbeelding uit verschillende hoeken te bekijken lijkt te veranderen in een driedimensionaal beeld of meerdere beelden. In het Europese Merkenregister zijn geen bekende, aansprekend hologram-merk aangetroffen.

Bewegingsmerk

Dit is een merk dat bestaat uit een aantal achter elkaar uitgevoerde bewegingen. B.v. het merk van Nokia dat bestaat uit een bepaalde manier waarop twee verschillende personen de handen in elkaar slaan. Zoals gezegd moeten dit soort merken zich nog bewijzen. Ze komen ook nog niet veel voor.

Andere ongebruikelijke merken

Met name in de VS loopt men voorop in het beschermen van niet-traditionele merken. Zo is de winkelinrichting van Apple stores als merk gedeponeerd in dit land. Hiermee vergelijkbaar is de registratie van de huisstijl van een tankstation, waarbij met name de kleurcombinaties een belangrijke onderscheidende factor vormen. Zo is b.v. het BP-tankstation op de afbeelding als merk in de Europese Unie geregistreerd.

Wanneer u denkt dat u of uw bedrijf zich op een voor uw publiek herkenbare manier onderscheidt van  de concurrentie, zonder daar er sprake is van een ‘gewoon’ merk, een woord- of beeldmerk, kunt u contact met ons opnemen en kunnen wij u adviseren of we wellicht uw merk kunnen registreren.

Aangepast herplaatst, met dank aan Gilles Rubens, European Trademark Attorney bij merkenbureau Landmark B.V.